عرضه اولیه در بورس چیست؟

عرضه اولیه چیست؟

عرضه اولیه (Initial Public Offering – IPO) به فرایندی اشاره دارد که در آن یک شرکت برای اولین بار سهام خود را در بازار بورس عرضه می‌کند. این اقدام به شرکت‌های خصوصی، دولتی و حتی تازه تأسیس این امکان را می‌دهد که با فروش بخشی از سهام خود، سرمایه مورد نیاز برای رشد و توسعه کسب‌وکارشان را تأمین کنند. با انجام عرضه اولیه، شرکت از حالت سهامی خاص به سهامی عام تبدیل می‌شود، به این معنا که مالکیت آن به عموم مردم انتقال می‌یابد و سهام آن در بورس قابل معامله می‌شود.

مزایای عرضه اولیه برای شرکت‌ها شامل :

1. دستیابی به سرمایه لازم برای رشد و توسعه : شرکت‌ها با فروش سهام خود می‌توانند منابع مالی لازم برای پروژه‌ها و برنامه‌های توسعه‌ای را تأمین کنند.
2. افزایش نقدشوندگی سهام : با ورود به بورس، تقاضا برای سهام شرکت افزایش یافته و نقدشوندگی آن بیشتر می‌شود.
3. ارزش‌گذاری بازار : قیمت سهام شرکت توسط بازار و از طریق مکانیزم عرضه و تقاضا تعیین می‌شود، نه توسط نهادهای دولتی.
4. دستیابی به تحلیل‌های بازار : شرکت‌ها می‌توانند از تحلیل‌های ارائه شده توسط کارشناسان و تحلیلگران بازار برای بهبود عملکرد خود استفاده کنند.
5. افزایش اعتماد : ورود به بورس می‌تواند اعتماد شرکا، تأمین‌کنندگان و مشتریان را افزایش دهد.
6. افزایش وفاداری کارکنان : با ارائه سهام به کارکنان، می‌توان انگیزه و وفاداری آن‌ها را افزایش داد.
7. تنوع سهامداری : شرکت‌ها می‌توانند با ورود به بورس، سهامداران متنوع‌تری جذب کنند و از چارچوب‌های نظارتی برخوردار شوند.
8. بهبود ارزش‌گذاری : با افزایش معاملات و رشد آگاهی عمومی، ارزش شرکت بهبود می‌یابد و امکان دسترسی به منابع مالی بیشتر فراهم می‌شود.

در مجموع، عرضه اولیه می‌تواند به عنوان یک ابزار مهم برای تأمین مالی و افزایش ارزش شرکت‌ها عمل کند، به شرط آن که با برنامه‌ریزی دقیق و استراتژی‌های مناسب اجرا شود.

تفاوت خرید عرضه اولیه با خرید و فروش سهام

هنگامی که سهام یک شرکت برای اولین بار در بورس عرضه می‌شود، به این فرایند “عرضه اولیه” (Initial Public Offering – IPO) گفته می‌شود. در روز عرضه اولیه، جزئیات مهمی مانند نام شرکت و نماد سهم، تاریخ روز عرضه، تعداد سهام قابل عرضه، سهمیه خریدار حقیقی و حقوقی، دامنه قیمتی (کف و سقف قیمت) و مدیر عرضه مشخص می‌شوند. این اطلاعات به سرمایه‌گذاران کمک می‌کنند تا تصمیم بهتری برای خرید سهام بگیرند.
عرضه اولیه معمولاً با قیمتی کمتر از ارزش واقعی سهام شرکت صورت می‌گیرد. به همین دلیل، تقاضا برای خرید عرضه‌های اولیه معمولاً بسیار زیاد است و بسیاری از فعالان بازار تمایل به خرید آن‌ها دارند. در بیشتر مواقع، عرضه‌های اولیه در بورس سودآور بوده‌اند و این باعث جذابیت بیشتر آن‌ها می‌شود.
پس از روز عرضه اولیه، سهام وارد بازار می‌شود و معاملات عادی خود را آغاز می‌کند. در این مرحله، سهام تحت تأثیر عرضه و تقاضا قرار می‌گیرد و قیمت آن متعادل می‌شود. سرمایه‌گذاران باید پس از پایان مرحله عرضه اولیه و تعادل قیمت سهام، برای خرید آن به دقت عوامل متعددی که بر سهم تأثیر می‌گذارند را بررسی کنند.

در حالی که خرید عرضه اولیه نیازمند اطلاعات و آگاهی دقیق از شرایط و جزئیات اولیه است، خرید و فروش سهام در بازار عادی محدودیت خاصی ندارد و سرمایه‌گذاران می‌توانند تا زمانی که سهام موجود باشد، آن را با قیمت جاری بازار خریداری کنند.

بنابراین، تفاوت اصلی بین خرید عرضه اولیه و خرید سهام در بازار عادی به فرایند عرضه و قیمت‌گذاری اولیه بازمی‌گردد. در حالی که عرضه اولیه به معنای اولین ورود سهام به بازار با قیمتی جذاب است، خرید سهام در بازار عادی به معنای خرید سهام با قیمت تعیین‌شده توسط بازار است که ممکن است نوسانات زیادی داشته باشد.

بهترین زمان برای فروش عرضه اولیه

یکی از دغدغه‌های اصلی سرمایه‌گذاران، آگاهی از زمان مناسب برای فروش سهام عرضه اولیه است. تصمیم‌گیری در مورد زمان فروش این نوع سهام، از اهمیت بالایی برخوردار است و نیاز به بررسی جوانب مختلف دارد. اگرچه سرمایه‌گذاران می‌توانند از روز بعد از عرضه، سهام خود را به فروش برسانند، اما برای تعیین بهترین زمان فروش باید چندین عامل را در نظر گرفت. اولین عامل، ارزیابی وضعیت فعلی و پیش‌بینی آینده شرکت عرضه‌شده در بازار بورس است. شناخت موقعیت شرکت و پتانسیل رشد آن می‌تواند به تصمیم‌گیری بهتر کمک کند. اندازه شرکت نیز نقش مهمی در تصمیم‌گیری دارد؛ شرکت‌های بزرگتر معمولاً پایداری بیشتری دارند و این می‌تواند روی تصمیم‌گیری برای فروش تأثیر بگذارد.
علاوه بر این، مطالعه تحلیل‌های بنیادی سهام عرضه اولیه از سایت‌های تحلیلگری و کانال‌های خبری کارگزاری‌ها می‌تواند اطلاعات ارزشمندی را در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دهد. بررسی رفتار سهامداران عمده در ایام معاملات پس از عرضه اولیه نیز می‌تواند الگوهای مهمی را نشان دهد که به تصمیم‌گیری دقیق‌تر کمک می‌کند.
روند فعلی بازار بورس نیز عامل مهم دیگری است. بازار بورس، مانند هر فعالیت اقتصادی دیگری، دوره‌های مختلفی از رکود، رشد و رونق را تجربه می‌کند. بنابراین، شناخت دوره‌های مختلف بازار و تأثیر آن‌ها بر سهام عرضه اولیه، می‌تواند به تصمیم‌گیری بهینه کمک کند.

در نهایت، نمی‌توان قطعیتی در مورد بهترین زمان برای فروش عرضه اولیه تعیین کرد، زیرا این تصمیم به عوامل مختلفی مانند اهداف و انتظارات سرمایه‌گذار از سهم، نیاز به نقدینگی، و پیش‌بینی آینده شرکت بستگی دارد. افزایش یا کاهش قیمت عرضه‌های اولیه در روزهای پس از عرضه، تحت تأثیر عرضه و تقاضای بازار قرار دارد. به طور کلی، تا زمانی که صف خرید عرضه‌های اولیه ادامه دارد، توصیه می‌شود که سرمایه‌گذاران به نگهداری سهام خود ادامه دهند. پس از این دوره، با توجه به شرایط بازار و وضعیت شرکت، می‌توان تصمیم به فروش یا نگهداری سهم گرفت.

خرید در روزهای پس از عرضه اولیه

عرضه اولیه (IPO) معمولاً در یک روز خاص انجام می‌شود و تعداد سهام عرضه‌شده به سرمایه‌گذاران محدود است. قیمت سهام شرکت‌ها در این مرحله معمولاً کمتر از ارزش ذاتی آن‌ها تعیین می‌شود تا جذابیت بیشتری برای سرمایه‌گذاران داشته باشد. این امر باعث افزایش تقاضا و رشد قیمت سهام پس از IPO می‌شود. به دلیل پایین بودن قیمت نسبت به ارزش واقعی، سرمایه‌گذاران تمایل دارند روز بعد از عرضه، تعداد بیشتری از سهام را خریداری کنند. این تمایل به خرید باعث ایجاد صف خرید از ابتدای روز معاملاتی می‌شود؛ اما چگونه می‌توان روز پس از عرضه اولیه سهام را خریداری کرد؟
برای خرید سهام در روز بعد از عرضه اولیه، سرمایه‌گذاران باید رأس ساعت ۸:۳۰ صبح سفارش خود را وارد سامانه معاملاتی کنند تا در اولویت‌های اول صف خرید قرار بگیرند. به دلیل تقاضای بالا و تمایل کم به فروش سهام در این مرحله، حجم عرضه‌ها پایین است و معمولاً فقط تعداد محدودی از سرمایه‌گذاران موفق به خرید سهام می‌شوند.

روش‌های مختلف عرضه عمومی اولیه

در حوزه عرضه عمومی اولیه (IPO)، مطالعات متعددی انجام شده که عمدتاً به بررسی نحوه قیمت‌گذاری و تخصیص سهام در اولین عرضه و ارزیابی استقبال سرمایه‌گذاران جدید می‌پردازد. در سطح جهان، شرکت‌ها برای عرضه اولیه سهام خود می‌توانند از روش‌های مختلف قیمت‌گذاری بر اساس قوانین و رویه‌های موجود در هر کشور استفاده کنند. در اینجا به سه روش مرسوم و پرکاربرد در قیمت‌گذاری و نحوه عرضه اولیه سهام می‌پردازیم:

عرضه اولیه به روش ثبت دفتری (Book Building) :

در روش ثبت دفتری، قیمت سهام شرکت از طریق فرآیندی شامل بازاریابی، جمع‌آوری سفارشات خرید و قیمت‌های پیشنهادی و برآورد میزان تقاضا مشخص می‌شود. این روش مزایایی مانند کنترل و انعطاف‌پذیری بیشتر، هزینه کمتر در عرضه‌های با حجم بالا و امکان تعیین بهای بالاتر توسط ناشر را دارد. مراحل عرضه در این روش به شرح زیر است:

1. انتخاب شرکت تامین سرمایه : شرکت تامین سرمایه مسئولیت مشاوره و انجام امور مربوط به عرضه را بر عهده دارد.
2. تعیین قیمت پایه و محدوده مجاز قیمتی : بر اساس بررسی‌های اولیه، قیمتی به عنوان قیمت پایه با محدوده قیمتی مجاز تعیین می‌شود.
3. فعالیت‌های تبلیغاتی : پس از تعیین قیمت پایه، فعالیت‌های تبلیغاتی برای معرفی و بازاریابی سهام انجام می‌شود.
4. ثبت سفارش‌ها و رسم منحنی تقاضا : سفارش‌های دریافتی ثبت و منحنی تقاضا برای سهام رسم شده و قیمت عرضه تعیین می‌شود.

عرضه اولیه به روش حراج (Auction) :

در روش حراج، دارایی به فردی تعلق می‌گیرد که بیشترین پیشنهاد خرید را داده است. این روش معمولاً برای عرضه اوراق دولتی و خصوصی‌سازی‌ها استفاده می‌شود. عرضه عمومی به روش حراج دارای چندین روش است که هرکدام از نظر نحوه ارائه درخواست و هدف مشارکت متفاوت هستند. از جمله می‌توان به حراج انگلیسی، حراج هلندی و حراج با سفارش مهر و موم شده اشاره کرد.

1. حراج اینترنتی : ابتدا یک قیمت بالا به عنوان مزایده اعلام و قیمت تا حدی پایین می‌آید که سرمایه‌گذار به خرید تمایل پیدا کند.
2. حراج همزمان : مشابه روش ثبت دفتری، با تشکیل گروهی شامل ناشر، مشاور حقوقی، پذیره‌نویس و حسابرس که پس از تایید کمیسیون بورس و انجمن کارگزاران، تبلیغات را آغاز می‌کنند.

عرضه اولیه به روش قیمت ثابت (Fixed Price Offering) :

در این روش، شرکت تامین سرمایه با هماهنگی ناشر، قیمت عرضه را مشخص می‌کند. این قیمت در پیش‌نویس امیدنامه ذکر و بین دو هفته تا دو ماه قبل از تاریخ عرضه اعلام می‌شود. سرمایه‌گذاران با همان قیمت مشخص و ثابت، سفارش خود را اعلام می‌کنند.

1. تعیین قیمت قبل از جمع‌آوری درخواست‌ها : در این روش قیمت قبل از جمع‌آوری درخواست خرید مشخص می‌شود.
2. اطلاع‌رسانی به سرمایه‌گذاران : سرمایه‌گذاران از قبل قیمت را می‌دانند و بر اساس آن درخواست خود را اعلام می‌کنند.
3. جمع‌آوری درخواست‌ها و واگذاری سهام : پس از جمع‌آوری درخواست‌ها، واگذاری سهام به سرمایه‌گذاران انجام می‌شود. اگر میزان تقاضا بیشتر از عرضه باشد، سهمیه‌بندی یا تقسیم به نسبت‌های مشخص انجام می‌شود.

سخن پایانی

عرضه اولیه (IPO) در بورس به معنای اولین بار ارائه سهام یک شرکت به عموم است. این فرآیند به شرکت‌های خصوصی یا دولتی امکان می‌دهد سرمایه مورد نیاز خود را برای توسعه کسب‌وکار جذب کنند. با عرضه اولیه، شرکت از سهامی خاص به سهامی عام تبدیل می‌شود و سهام آن در بورس معامله می‌شود. عرضه اولیه برای سرمایه‌گذاران جذاب است زیرا معمولاً سهام با قیمتی پایین‌تر از ارزش واقعی آن عرضه می‌شود، که اغلب سودآور است. این فرصت بی‌نظیر سرمایه‌گذاران را به خرید سهام تشویق می‌کند و شرکت‌ها نیز از سرمایه‌گذاری‌های جدید بهره‌مند می‌شوند.